Kiedy kroczymy drogami myśli wytyczonymi przez filozofów, zdumiewa nas głębia refleksji towarzysząca pierwszym próbom zrozumienia fundamentalnych problemów, którymi człowiek jest nieustannie zainteresowany. Już w starożytnej Helladzie, w Delfach na architrawie świątyni wyryto napis
gnothi seauton (γνϖθι σεαυτόν), który – jak się
okazuje – jest ciągle aktualnym wezwaniem skierowanym do każdego człowieka, aby miał odwagę poznać samego siebie. Jest to podstawowy warunek, którego spełnienie może dopiero prowadzić do rozumienia otaczającej rzeczywistości, zarówno przyrodniczej, jak i społecznej. Poznanie samego siebie staje się kluczem do odkrycia sensu i celu ludzkiego życia, do zrozumienia świata kultury i uobecnionych w nim wartości.
[…] w Filozoficznych reminiscencjach ukazuję wybrane fragmenty myśli filozofów starożytnych i średniowiecznych, które moim zdaniem nadal są inspiracją do głębszego
przemyślenia fundamentalnych problemów, niemających ostatecznych rozwiązań, a jednocześnie pobudzają do krytycznego myślenia.
ze Wstępu
___________________________________
Spis treści
Wstęp
Rozdział I
Między mitem a logosem
1. Uniwersalność myślenia filozoficznego wyłaniającego się z mitu
2. Mity i ich rola w pojmowaniu człowieka i otaczającej go rzeczywistości
2.1. Demitologizaja zjawisk przyrody
2.2. Odejście od mitycznego opisu życia ludzkiego
3. Pierwsze próby myślenia filozoficznego
4. Życie rozumne dążeniem do prawdy i dobra
5. Platon i odkrycie rzeczywistości ponadzmysłowej
5.1. Główne kwestie Platońskiej myśli
5.2. Poszukiwanie metod poznawania rzeczywistości
5.3. Etapowość zdobywania wiedzy o rzeczywistości
6. Arystotelesowski system wiedzy filozoficznej
6.1. Metafizyka, fizyka i nauki teoretyczne
6.2. Filozofia praktyczna
6.3. Logika
7. Gimnazjony miejscem uprawiania filozofii
8. Szkoły myśli etycznej epoki hellenistycznej
8.1. Epikureizm
8.2. Stoicyzm
8.3. Sceptycyzm
9. Zmierzch filozofii antycznej
Rozdział II
Filozofia w czasach myślenia religijnego
1. Schyłek filozofii starożytnej i Ojcowie Kościoła
1.1. Synkretyczna filozofia żydowsko-grecka
1.1.1. Filon z Aleksandrii
1.1.2. Plotyn
1.2. Patrystyka
1.2.1. Święty Augustyn
1.2.2. Pseudo-Dionizy Areopagita
2. Filozofia doby średniowiecza
2.1. Relacja rozumu do wiary i dowody na istnienie Boga
2.1.1. Relacja rozumu do wiary
2.1.2. Drogi dowodzenia istnienia Boga
Dowód ontologiczny św. Anzelma z Canterbury
Kosmologiczne argumenty dotyczące istnienia Boga
2.2. Spór o uniwersalia
2.3. Filozofia człowieka
2.4. Filozofia arabska
2.5. Filozofia żydowska
2.6. Mistycy średniowieczni
Święty Bernard z Clairvaux
Wilhelm z Saint Thierry
Hugon ze Świętego Wiktora
Ryszard ze Świętego Wiktora
Mistrz Eckhart i mistyka XIV wieku
2.7. Scholastyka
2.8. Święty Tomasz z Akwinu – szkoła dominikańska
2.9. Święty Bonawentura – szkoła franciszkańska
2.10. Jana Dunsa Szkota system filozofii scholastycznej
2.11. Filozofia społeczna z elementami historiozofii
2.12. Filozofia przyrody
Podsumowanie – wybrane problemy filozofii klasycznej
Bibliografia
Indeks osób